Zasady wykonywania pracy przez osoby, które wjechały do Polski z powodu wojny w Ukrainie na podstawie specustawy
W związku z tym w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na aspekt legalizacji pobytu by móc poruszyć kwestie pracy. Regulacje zawarte w specustawie dotyczą jedynie obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski w dniu 24.02.2022 r. bądź później, bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Osoby, które wjechały do Polski przed 24 lutego 2022 r. lub z terytorium innego państwa, np. Słowacji, nie są objęte przepisami specustawy i stosuje się do nich przepisy ogólne.
Pierwszą możliwością na uzyskanie legalnego pobytu jest zgoda Komendanta Straży Granicznej, w ramach ruchu bezwizowego, wizy bądź dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen. Powyższa zgoda automatycznie legalizuje pobyt na okres 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Po upływie tego czasu by przedłużyć legalny pobyt, należy złożyć wniosek o pobyt czasowy do wojewody, właściwego dla miejsca zamieszkania danej osoby. Wniosek można złożyć po upływie 9 miesięcy od dnia przybycia do Polski, nie później jednak niż 24 sierpnia 2023 r. W tym czasie nie można składać innych wniosków o zezwolenie na pobyt czasowy.
Drugą możliwością jest zezwolenie na pobyt czasowy, które jest automatycznie przedłużone do 31.12.2022 r. Nie wymaga to uzyskiwania dodatkowych dokumentów. Ponadto zezwolenie na pobyt czasowy umożliwia wykonywanie pracy, bez obowiązku ubiegania się o zezwolenie na pracę.
Należy jednak podkreślać, że w obu powyższych sytuacjach pobyt zostanie uznany za legalny i będą go obejmować uregulowania zawarte w specustawie, jeśli obywatele Ukrainy przybyli do Polski bezpośrednio ze swojego kraju, w związku z działaniami wojennymi.
Praca w Polsce
Przez cały okres legalnego pobytu obywatele Ukrainy mają prawo podejmować zatrudnienie w Polsce. Nie muszą w związku z tym uzyskiwać żadnych zezwoleń, co ma również zastosowanie do pracodawcy, którego obowiązkiem jest jedynie zawiadomić powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na siedzibę firmy o powierzeniu pracy. Zawiadomienie takie powinno zostać złożone w terminie 14 dni od czasu rozpoczęcia pracy. Pracodawca dokonuje tego elektronicznie za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.
Niewypełnienie powyższego obowiązku uniemożliwi obywatelom Ukrainy wykonywanie pracy bez zezwolenia na nią, chyba że korzystają z innych ułatwień w dostępie do rynku pracy, wynikających, np.: z objęcia ich ochroną czasową zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej.
Ponadto ustawa nie precyzuje rodzaju umowy, jaka może być zawarta w przypadku zatrudniania obywateli Ukrainy. Zatem może być to zarówno stosunek pracy jak i umowa cywilnoprawna.
Bezrobocie
W przypadku trudności związanych ze znalezieniem pracy obywatele Ukrainy mają możliwość zarejestrowania się w urzędzie pracy. Umożliwia im to uzyskanie pomocy w zakresie szukania pracy, skorzystanie ze szkoleń zawodowych, czy otrzymanie zasiłku dla bezrobotnych. Wobec Ukraińców nie będzie stosowane kryterium wieku emerytalnego, dlatego również starsi ludzie będą mogli uzyskać świadczenie.
W powyższych regulacjach poza faktem przybycia obywateli Ukrainy bezpośrednio do Polski, istotna jest również kwestia zamiaru pozostania w niej. Jako, że nie została określona procedura w jaki sposób ma nastąpić takie potwierdzenie, przypuszcza się, że fakt rozwijania swojego życia w Polsce może stanowić takie domniemanie. A zatem posiadanie stałego źródła dochodu czy zapisanie dzieci do szkół będzie świadczyć o utworzeniu się istotnych podstaw do kontynuowania swojego życia w Polsce przez obywateli Ukrainy.